BRAKETLER
(Sabit teller)
Sabit apareyler ortodontik apareylerin en sık kullanılan tipidir. Bunlarla çok sayıda dişe değişik tipte diş hareketi yaptırılabilir. Her bir diş için kök uzunluğu, morfolojik yapısı, diş arkı üzerinde bulunduğu yeri ve açısı dikkate alınarak o dişe özel braket üretilmiş ve bu braket sistemine uygun olacak şekilde çeşitli boyut ve materyallerde ark telleri üretilmiştir. Böylece sabit apareyler aynı anda farklı dişlere değişik hareket verdirebilen tek ortodontik aparey tipidir. Sabit apareylerin bir avantajı da, hareketli apareylere göre daha az hasta uyumuna gerek duyulmasıdır, çünkü adından da anlaşılabileceği gibi, dişlerin üzerine yapıştırılır ve tedavi süresince sabit kalırlar.
Sabit apareyler genel olarak bantlar, braketler ve tellerden oluşur. Braketler dişlerin üzerine özel dolgu maddelerine benzer materyallerle yapıştırılan kare şekilli materyallerdir. Ark telleri ile oluşturulan kuvvetleri dişlere iletilmesine yararlar. Braket yapıştırıcıları bu iş için üretilmiş materyaller olduğu için belli bir kuvvete kadar kopmaya dayanıklıdır. Bu nedenle bu belirli sınırı aşan kuvvetlerde kopmalar yaşanabilir. Braket kopması diş minesine çok fazla zarar vermemekle beraber tedavinin gidişatını aksatır ve tedavi süresini uzatır. Bu nedenle braketlerin dişler üzerinden kopmaması için hastalarımızın sert gıdalar tüketmemeleri ve braketlere direkt kuvvet uygulayacak spor vs travmalarından kaçınmaları gereklidir. Bununla ilgili doktorunuz sizi tedavi öncesinde ve her seansta gerekli uyarılarla bilgilendirecek ve yiyecek ve içeceklerle ilgili yasaklar ve dikkat edilecekler listesi verecektir.
METAL BRAKETLER:
Braketler yapıldıkları materyallere göre metal braketler veya şeffaf braketler olarak temelde ikiye ayrılır. Metal braketler en sık kullanılan ve en çok bilinenlerdir. Metalin parlak ve sade görüntüsü dışında temizlemesinin kolay olması ve sürtünme kuvvetinin düşük olması gibi avantajları vardır. Metalin kendisi renk değiştirmeyeceği için renkli gıdalar tüketilse dahi metal braketlerde herhangi bir sararma vb problem görülmez. Metalik veya şeffaf renkli elastikler kullanıldığında sade görünüm verebileceği gibi daha sevimli veya dikkat çekici olması istendiğinde üzerlerine renkli elastikler takılması ile renkli teller görünümü de verilebilmektedir. Bu renkli elastikler her ay değiştirilerek tellerin her ay farklı renkte görünmesi sağlanabilir. Yanlızca şeffaf renkli elastikler kullanıldığında bu elastiklerin renklenebileceği unutulmamalıdır.
Metal braketlerin yapısında paslanmaz çelik bulunduğu için bazı özel görüntüleme yöntemleri (MR çekimi veya Bilgisayarlı Tomografiler) esnasında görüntü kalitesini bozma riski olduğundan bu tip işlemler öncesinde braketlerin çıkarılması gerekebilir. Ancak bu durumda ortodontik tedavinin yarım kalacağı hekimi ile paylaşılarak kar-zarar ilkesine göre hareket edilmelidir. Metal braketlerin bu dezavantajı ve görünürlüğünün fazla olması nedeniyle şeffaf braketlere olan ihtiyaç ve ilgi artmıştır.
ŞEFFAF BRAKETLER:
Son yıllarda braketleri daha az görünür ve daha rahat kullanılabilir şekle getirebilmek için birçok yenilik yapılmış ve böylece daha ufak, kibar görünümlü mini braketler geliştirilmiştir. Metal yerine porselen veya sertleştirilmiş plastikten şeffaf braketler de kullanıma girmiştir. İlk üretilen şeffaf braketler bu tip akrilik (plastik) materyalden yapılmışsa da bunların çok kolay kırılma, renklenme ve aşınma problemleri nedeniyle uzun ömürlü olmamışlardır. Daha sonra porselen yapısındaki materyallerden braketler üretilmiştir. Porselen braketler plastiğe göre daha dayanıklı ve renklenmeye dirençli olsa da yine de metal braketlerle kıyaslandığında kırılma kopma daha fazla olduğundan ve sürtünme kuvvetini arttırdıkları için tedavi süresini konvansiyonel metal braketlere göre ortalama bir buçuk kat uzatırlar. Ayrıca porselen braketler diş rengine yakın renklerde üretilse de her bireyin kendi diş rengi farklı olduğu için dişler üzerinde beyaz renkleri ile fark edilirler.
Günümüzde cam- safir braketler denilen, tamamen şeffaf yapıda, alttaki dişin kendi rengini yansıttığından çok daha az görünen, daha estetik ve metal braketlerle hemen hemen aynı sürtünme kuvveti ve dayanıklılığa sahip şeffaf braketlerin üretimi ile bu dezavantajları da giderilmiştir.
Şeffaf braketlerin bu avantajlarına rağmen üzerine takılan şeffaf elastiklerin renkli gıdalar tüketildiğinde renk alması nedeniyle özellikle sigara kullananlarda sararma şeklinde bir görüntü oluşturacağından estetik açıdan tavsiye edilmezler.