Şeffaf Plaklarla Ortodontik Tedaviler
Estetiğin bir lüks değil bir gereklilik halini aldığı günümüz dünyasında ilk tanıştığımız kişilerin öncelikle yüzüne bakarak ilk izlenimlerimizi ediniriz. Yüz estetiğimizin ise en dikkat çekici kısmını dişlerimizin de içinde yer aldığı ağız ve çevresi sert ve yumuşak dokular oluşturur. Dişlerimizin dizilimi, şekli, rengi ve yüzün geri kalan parçaları ile uyumu tüm yüz estetiğinde ilk göze çarpan bölge olacaktır. Güzel ve estetik bir gülümseme kişinin özgüveni ve toplum içindeki beğenilirliğini arttırır.
Dişlerin çarpık, üst üste ya da aralıklı olduğu durumlarda veya çenelerin kapanışında problem olduğu durumlarda ortodontik tedavi estetik bir gülümseme elde etmenin en sağlıklı yoludur. Aynı zamanda kendi dişlerinize herhangi bir zarar vermeden ömür boyu kullanacağınız güzel bir gülüşe sahip olursunuz.
Fakat ortodontik tedavi (tel tedavisi) denince ilk akla gelen ve günümüze kadar en sıklıkla çevremizden gördüğümüz görüntü, dişlerin üzerine yapıştırılan metal braketlerle tellerin görüntüsüdür. İlk bakışta bir çok kişi bu görüntüyü rahatsız edici bulduğundan ihtiyaç duyduğu halde ortodontik tedaviden uzaklaşmakta, bunun yerine protez vs gibi alternatif olarak düşündüğü, ama aslında doğal dişlerinden madde kayıplarına neden olacak, ağız ve diş sağlığını olumsuz etkileyebilen tedavilere yönelebilmektedir. Maalesef bu girişimsel tedaviler aynı zamanda geri dönüşümsüzdür, memnun kalınmadığında tekrar eski doğal dişlerine geri dönme şansı yoktur.
Her alanda olduğu gibi ortodonti alanında da günümüzde hem tedavi hem de malzeme seçeneklerinde oldukça artan çeşitlilikler geliştirilmiştir. Özellikle sosyal veya meslek hayatının içinde yer alan yetişkin hastalarımızın estetik kaygıları göz önünde bulundurularak, dışarıdan görünen tellerin yerine daha az görünen şeffaf braketler veya şeffaf plaklarla görünmeyen alternatifler üretilmiştir.
Şeffaf plaklarla tedavi aslında 10 yıldan uzun süredir var olan ancak son yıllara kadar ülkemizde hem hekimler hem de hastalar tarafından tam olarak bilinmeyen bir tedavi yöntemidir. Ortodonti uzmanı tarafından yürütülen bu tedavide hastalar tarafından haftada bir veya 14 günde bir değiştirilen ve takıp çıkarılabilen şeffaf plaklarla yavaş yavaş dişlerin yeri değiştirilebilmekte ve düzeltilebilmektedir. Ortalama 40 ile 60 plakla tamamlanan bu tedavi ile sabit tellerle yapılan ortodontik tedavilerin hemen hemen hepsi yapılabilir. Plaklarla yapılan tedavinin kişiye özel olduğu ve hazırlanan plakların her hastanın başlangıçta alınan ölçülerine göre bilgisayar üzerinde hazırlandığını belirtmek gerekir. Daha tedavinin başından sonuçlarını da ön görebileceği şekilde üç boyutlu (3D) printerlar ile üretilmektedir. Böylece hasta daha tedavinin başında karar verme aşamasında iken tedavi boyunca dişlerinin nasıl düzeleceğini ve sonucunda nasıl görüneceğini bilgisayardan izleyebilmektedir.
Bu aşamada tedavi planlanıp hasta ile de paylaşıldıktan sonra karar verilir ve tedaviye başlanır. Öncelikle hastadan dijital ölçüler (ağız içi scannerlarla) alınır veya silikon bazlı ölçü maddeleri ile alınan ağız ölçüleri dijital ortama aktarılır. Daha sonra bu şeffaf plakları hazırlqayacak firmaya gönderilen dijital ölçüler üzerinde ortodonti uzmanının da önerileri ve planlaması doğrultusunda modeller işlenerek bilgisayar programı ile üç boyutlu düzeltmeler yapılır ve ortodonti uzmanının da onayı alındıktan sonra bu plaklar yine dijital ortamdan aktarılan verilere göre üç boyutlu yazıcılarla teker teker hazırlanır ve toplamda 30-60 plak arasında değişen miktarlarda plak hazır olur. Bu plaklar ortodonti uzmanına firma tarafından gönderilir. Hastası ile randevusunda ortodonti uzmanı bu plakların kullanımını açıklar ve kontollerini yapıp fotoğraflarını çekerek başlar. Hastanın 4 veya 8 haftada bir kontrollere çağrılması gerekir çünkü plakların işleyişi ve hastanın kullanımı takip edilip fotoğrafları alınmalıdır. Tedavinin ilerleyen aşamalarında planlandığı gibi gitmediği farkedildiğinde yeniden o aşamada ölçü alınıp üretici firmaya gönderilerek (re- capture) yeniden tedavi planlanması istenebilir. Bazen de tedavi sonunda istenilen sonuçlara ulaşılmadığı düşünülüyorsa yine ölçü alınıp bri süre daha tedaviyi sürdürecek şekilde yeni plaklar sipariş edilebilir. Bütün bu aşamalar şeffaf plak tedavi planlamasına dahildir.
Tedavi sonuna gelindiğinde elde edilen sonuçların kalıcı olabilmesi için bütün ortodontik tedavilerin sonunda olması gerektiği gibi bir pekiştirme aşamasına geçilir. Bu aşamada dişlerin dil tarafındaki yüzeylerine yapıştırılan ince sabit teller ile sabit pekiştirme yapılabilir veya yine şeffaf plaklar kullanılarak ve bir süre de geceleri bu plaklar kullandırılmaya devam edilerek pekiştirme süresi beklenebilir.
Günlük hayatta görüntü ve konuşma açısından hiçbir sorun yaratmayan bu şeffaf plakların yalnızca yeme içme sırasında çıkarılmasını önermekteyiz. Aslında bu tedavi plaklarının ” çıkarılabilir olması” fikri pek çok kişiye daha kabul edilebilir geldiği için yetişkin hastalar tarafından kolayca tolere edilebilmektedir. Sosyal hayatınıza müdahale etmeden dişlerinizi düzeltmenin en kolay yoludur diyebiliriz.
Aynı zamanda ağız hijyeni sağlamada sabit braketlerin aralarını ve diş aralarını özel fırçalarla temizlemek gerekirken şeffaf plakların çıkarılabilir olması temizleme kolaylığı ve diş fırçalamanın çok daha rahat yapılabilmesi açısından avantaj sağlar. Yemek yeme sırasında zaten çıkarılmış olan plaklar yemeklerden sonra kişinin kendi diş fırçası ve macunu ile fırçalanarak temizlenebilir ve kişi dişlerini de fırçaladıktan sonra plaklarını taktığında gerekli ağız hijyenini sağlamış olur.
Şeffaf plaklarla tedavinin bu avantajlarının yanında çıkarılabilir olması dezavantaja da dönüşebilir. Çünkü bu tedavi hastaya bağlı hale getirir ve hastanın sık sık plağını çıkarıp yeniden takması arasında süre geçmesi hem tedavinin ilerlemesini geciktirir, hem de plakların kaybedilmesi riski vardır. Bu nedenle bu tedaviye karar veren kişinin plakları doktorunun tavsiye ettiği şekilde kullanabileceğine öncelikle kendi karar vermelidir. Bunu denemek amacıyla ortodonti uzmanından tedaviye başlamadan önce pasif deneme plakları yapmasını talep edebilir ve bu plakları birkaç hafta önerilen şekilde kullanmayı deneyebilir.
Ayrıca şeffaf plaklarla ortodontik tedavinin diğer ortodontik tedavilerle aynı mekanik ve prensiplerle çalışmasından dolayı tedavinin daha kısa süreceği veya maliyetinin daha düşük olabileceği yanılgısına da düşmemek gerekir. Sonuçta bu tedavide de dişlerin hareket hızı fizyolojik sınırlarda olacağından tedavi süresi aşağı yukarı klasik tedavilerle aynıdır. Bu plakların kişiye özel ve 3D printerlar aracılığıyla üretilmesi de maliyetlerini arttırdığından tedavi ücretleri de buna göre belirlenir.
Ortodonti Uzmanı
Dr.Evrim Karadağ